Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ,
Τοπογράφου – Πολεοδόμου μηχανικού,
baklatsi@yahoo.gr

Πρόσφατα τέθηκε σε εφαρμογή με την υπ’ αριθμόν ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/66006/2360 (ΦΕΚ 3985Β/22-06-2023) Υπουργική Απόφαση ο νέος Κτιριοδομικός Κανονισμός, που μαζί με τον Οικοδομικό Κανονισμό καθορίζουν τον τρόπο ανέγερσης κτιρίων στη χώρα. Ο νέος Κτιριοδομικός Κανονισμός τροποποίησε τον προηγούμενο που είχε εγκριθεί το 1989, όπως αυτός είχε αναθεωρηθεί με τον Οικοδομικό κανονισμό του 2012.

Ένα από τα βασικά άρθρα του νέου κανονισμού είναι το άρθρο 6 που αφορά τη δόμηση κτιρίου κοντά σε ρέμα.

Με διάταξη που προστέθηκε στον κανονισμό, δίνεται η δυνατότητα, χωρίς απαίτηση οριοθέτησης, να γίνονται εργασίες σε παλιά υφιστάμενα κτίρια. Επίσης, επιτρέπεται από τον νέο κανονισμό να εκδίδεται από την πολεοδομία άδεια αποπεράτωσης, άδεια αλλαγής χρήσης, καθώς και άδεια εργασιών πλήρης ανακαίνισης, και να επιδοτούνται οι κατοικίες από το « Εξ οικονομώ».

Ομως τα οριοθετημένα ρέματα είναι ελάχιστα σε όλη την επικράτεια. Σχεδόν όλα τα ρέματα της Αθήνας, ακόμα και ο Κηφισός ποταμός, δεν είναι οριοθετημένα σε όλο τους το μήκος.

Επίσης, πολλές οικοδομικές άδειες εκδόθηκαν στο παρελθόν μέσα σε μπαζωμένα ρέματα και σήμερα αυτές βρίσκονται σε ισχύ και άρα μπορούν να ανακαινιστούν, ενώ πιθανά αύριο μπορεί να κινδυνέψουν ή να γκρεμιστούν.

Τα νέα δεδομένα τις κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεων της, με τα πρόσφατα έντονα πλημμυρικά φαινόμενα στη χώρα μας, έδειξαν ότι τα ποτάμια και τα ρέματα βρίσκουν την παλιά τους διαδρομή και μάλιστα διευρυμένα και θα πρέπει να επανεξεταστεί όλο το μοντέλο δόμησης και τακτοποίησης αυθαιρέτων κατασκευών πλησίον των ρεμάτων και ποταμών.

• Τι ισχύει με το νέο Κτιριοδομικό Κανονισμό;

Α. Για τα ρέματα που έχουν οριοθέτηση

Στα ρέματα, των οποίων οι οριογραμμές έχουν καθορισθεί με οποιονδήποτε από τους προβλεπόμενους τρόπους, η ανέγερση κτιρίων, εγκαταστάσεων ή περιτοιχισμάτων και γενικά η δόμηση ρυθμίζεται ως εξής:

1. Απαγορεύεται απολύτως η δόμηση μέσα στην έκταση που περικλείεται από τις οριογραμμές του ρέματος.
2. Η δόμηση επιτρέπεται εκτός των οριογραμμών του ρέματος, όταν αυτές καθορίζονται με έργα, εφόσον έχουν κατασκευαστεί τα τυχόν προβλεπόμενα έργα διευθέτησης αυτού.
3. Η δόμηση επιτρέπεται εκτός των οριογραμμών του ρέματος, όταν αυτές καθορίζονται χωρίς έργα, στις περιπτώσεις όπου είτε η οριοθέτηση πραγματοποιήθηκε χωρίς πρόταση έργων διευθέτησης είτε αυτή πραγματοποιήθηκε με πρόταση έργων διευθέτησης αλλά τα προβλεπόμενα έργα διευθέτησης δεν έχουν κατασκευαστεί ακόμα.

Β. Για τα ρέματα που έχουν καταργηθεί

1. Στα ρέματα που διαπιστώνεται ότι έχουν καταργηθεί αλλά απεικονίζονται στα εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια, η δόμηση επιτρέπεται ύστερα από σχετική βεβαίωση της Δ/νσης Περιβάλλοντος και Υδάτων της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης για την κατάργηση του ρέματος.
2. Αν το ρέμα έχει αντικατασταθεί με άλλον αποδέκτη (αγωγό αποχέτευσης ή απορροής των νερών), η δόμηση επιτρέπεται μόνο εφ’ όσον διαπιστωθεί ότι δεν παραβλάπτονται οι κοινόχρηστοι αγωγοί, σύμφωνα με τις σχετικές οδηγίες της αρμόδιας για την κατασκευή του αποδέκτη υπηρεσίας (π.χ. ΕΥΔΑΠ).

Γ. Για έκδοση Άδειας Δόμησης κοντά σε ρέμα χωρίς απαίτηση Οριοθέτησης ρέματος

1. Σε κάθε περίπτωση είναι δυνατή, χωρίς απαίτηση οριοθέτησης, άδεια για εργασίες άρσης επικινδυνότητας σε νομίμως υφιστάμενα κτίρια, άδεια αποπεράτωσης εργασιών σε νομίμως υφιστάμενα κτίρια με ολοκληρωμένο φέροντα οργανισμό, άδεια αλλαγής χρήσης, εφόσον η νέα χρήση επιτρέπεται στην περιοχή, εργασιών συντήρησης, επισκευής, ενεργειακής αναβάθμισης, διαρρυθμίσεων (πλήρης ανακαίνιση), εκσυγχρονισμού (εγκαταστάσεων) και στατικής ενίσχυσης σε κτίρια που ανεγέρθηκαν με νόμιμη άδεια κι εφόσον οι εργασίες περιορίζονται στο κέλυφος του υφιστάμενου κτιρίου και σε επαφή με αυτό.
2. Επίσης, είναι δυνατή η έκδοση άδειας κατεδάφισης οποιασδήποτε κατασκευής, χωρίς απαίτηση οριοθέτησης.

Δ. Για Άδεια Προσθήκης

Για προσθήκες κατ’ επέκταση και ύψος σε κτίρια που η ανέγερσή τους είχε εγκριθεί από την αρμόδια για τα ρέματα υπηρεσία και σε αποστάσεις από τις οριογραμμές του ρέματος τουλάχιστον ίσες με αυτές των κτισμάτων που υπάρχουν, μπορεί να χορηγείται η οικοδομική άδεια χωρίς να απαιτείται οπωσδήποτε νέα έγκριση.

Σημειώνεται ότι: όλες οι προαναφερόμενες διατάξεις έχουν εφαρμογή για κάθε περίπτωση ρέματος, ανεξάρτητα αν αυτό βρίσκεται εντός σχεδίου ή οικισμού ή εκτός σχεδίου και οικισμού.

• Τι θεωρείται υδατόρευμα και πρέπει να οριοθετηθεί;

Υδατορέματα ή υδατορεύματα ή ρέματα (μη πλεύσιμοι ποταμοί, χείμαρροι, ρέματα και ρυάκια) είναι οι φυσικές ή διευθετημένες διαμορφώσεις της επιφάνειας του εδάφους που είναι κύριοι αποδέκτες των υδάτων της επιφανειακής απορροής και διασφαλίζουν τη διόδευσή τους προς άλλους υδάτινους αποδέκτες σε χαμηλότερες στάθμες. Στην έννοια του υδατορέματος δεν περιλαμβάνονται τα εγγειοβελτιωτικά έργα, όπως αρδευτικές και αποστραγγιστικές τάφροι.

• Πώς ορίζονται οι οριογραμμές ενός υδατορεύματος;

Οριογραμμές υδατορέματος είναι οι πολυγωνικές γραμμές και από τις δύο πλευρές της βαθιάς γραμμής του υδατορέματος, που περιβάλλουν σωρευτικά:

α) τις όχθες του υδατορέματος,

β) τις γραμμές πλημμύρας και

γ) οποιοδήποτε φυσικό ή τεχνητό στοιχείο, που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του υδατορέματος, το οποίο έχει περιβαλλοντική αξία και χρήζει προστασίας.

• Ποια είναι η διαφορά μεταξύ οριοθέτησης και διευθέτησης ενός υδατορεύματος;

Η οριοθέτηση είναι μια διοικητική πράξη, με στόχο την εξασφάλιση της απρόσκοπτης απορροής των επιφανειακών νερών και την περιβαλλοντική προστασία του υδατορέματος.

Η διευθέτηση υδατορέματος είναι η επέμβαση στο υδατόρεμα, με την εκτέλεση των αναγκαίων έργων με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών ροής, τη μείωση των κινδύνων από πλημμύρες και τον έλεγχο των διαβρώσεων και των αποθέσεων φερτών υλικών.

• Πως χτίζουμε κοντά σε ρέμα σήμερα;

Στα ρέματα, των οποίων οι οριογραμμές έχουν καθοριστεί, η ανέγερση κτιρίων, ή εγκαταστάσεων ή περιτοιχισμάτων και γενικά η δόμηση ρυθμίζεται ως εξής:

α) Απαγορεύεται απολύτως η δόμηση μέσα στην έκταση που περικλείεται από τις οριογραμμές του ρέματος.

β) Καθορίζονται οι αποστάσεις δόμησης σε 10 μέτρα εκατέρωθεν των γραμμών πλημμύρας για τις εντός σχεδίου και εντός ορίων οικισμών περιοχές.

γ) Καθορίζονται οι αποστάσεις δόμησης σε 20 μέτρα εκατέρωθεν των γραμμών πλημμύρας για τις εκτός σχεδίου περιοχές.

• Μπορεί να γίνει τακτοποίηση αυθαιρέτου κοντά σε ρέμα;

Ναι, υπό τις παρακάτω προϋποθέσεις:

Περίπτωση σε οριοθετημένο ρέμα

α) Στην περίπτωση οριοθετημένων ρεμάτων ή όπου υπάρχει προσωρινή οριογραμμή, απαγορεύεται η τακτοποίηση αυθαιρέτων που βρίσκονται εντός της περιοχής που περικλείεται από τις οριογραμμές του ρέματος.

β) Στην περίπτωση αυθαίρετης κατασκευής, η οποία βρίσκεται μεταξύ της οριογραμμής (οριοθέτησης του ρέματος) και της οικοδομικής γραμμής, επιτρέπεται η τακτοποίηση του αυθαιρέτου και εφαρμόζεται συντελεστής επιβάρυνσης ίσος με τον συντελεστή πρασιάς.

Περίπτωση σε μη οριοθετημένο ρέμα

Στην περίπτωση μη οριοθετημένων ρεμάτων, επιτρέπεται η τακτοποίηση αυθαιρέτων σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος, ανάλογα με το αν το αυθαίρετο συνορεύει με μικρό, μεσαίο ή μεγάλο ρέμα ως εξής:

α) στα μικρά ρέματα με έκταση λεκάνης απορροής μικρότερης ή ίσης του ενός (1) τετραγωνικού χιλιομέτρου (τ.χ.), όταν βρίσκονται εκτός ορίων οικισμών ή σχεδίων πόλεως, ή μικρότερης ή ίσης του μισού (0,50) τ.χ., όταν βρίσκονται εντός ορίων οικισμών ή σχεδίων πόλεως, οι οριογραμμές συμπίπτουν με τις γραμμές όχθης,

β) στα μεσαία ρέματα με έκταση λεκάνης απορροής μικρότερης ή ίσης των δέκα (10) τ.χ., όταν βρίσκονται εκτός ορίων οικισμών ή σχεδίων πόλεως, ή μικρότερης ή ίσης των πέντε (5) τ.χ., όταν βρίσκονται εντός ορίων οικισμών ή σχεδίων πόλεως, γραμμή είκοσι (20) μέτρων εκατέρωθεν της βαθιάς γραμμής του ρέματος,

γ) στα μεγάλα ρέματα με έκταση λεκάνης απορροής μεγαλύτερης των δέκα (10) τ.χ., όταν βρίσκονται εκτός ορίων οικισμών ή σχεδίων πόλεως, ή μεγαλύτερης των πέντε (5) τ.χ., όταν βρίσκονται εντός ορίων οικισμών ή σχεδίων πόλεως, γραμμή πενήντα (50) μέτρων εκατέρωθεν της βαθιάς γραμμής του ρέματος.

Πηγή